Bài 19: TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
- Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến? Nêu một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam bằng phương pháp gây đột biến?
- 1.1)Khái niệm về tạo giống bằng phương pháp gây đột biến:
- Là phương pháp sử dụng các tác nhân đột biến với liều lượng và thời gian thích hợp lên sinh vật, nhằm tạo ra các nguồn biến dị di truyền, sau đó chọn lọc và nhân các thể đột biến mong muốn thành dòng thuần chủng.(có hiệu quả cao đối với vi sinh vật)
- Quy trình tạo giống mới bằng phương pháp gây đột biến gồm 3 bước: xử lí mẫu bằng tác nhân đột biến àchọn lọc thể đột biến có kiểu hình mong muốn àtạo dòng thuần
- 1.2)Một số thành tựu tạo giống bằng phương pháp gây đột biến ở Việt Nam:
- Xử lí giống lúa Mộc Tuyền bằng tia gamma, tạo ra giống lúa MT1 có nhiều đặc tính quý như: Chín sớm, cứng cây, chịu chua, chịu phèn, năng suất tăng.
- Xử lí giống táo Gia Lộc bằng hóa chất NMU, tạo ra giống táo má hồng cho khối lượng quả tăng, thơm ngon hơn, cho hai vụ quả trong một năm.
- Dùng chất cônsixin gây đột biến đa bội đối với cây thu hoạch thân, lá, quả, tạo ra giống cây trồng có nhiều đặc điểm tốt.
Ví dụ: Giống dâu tằm 3n: năng suất cao, lá dày.
Dương liễu 3: thân to, gỗ tốt.
Dưa hấu, nho đa bội : quả to, không hạt.
- Tia phóng xạ gây đột biến vi sinh vật à tăng sinh khối và các sản phẩm sinh học (aa,prô,lipit)
- Thế nào là tạo giống bằng công nghệ tế bào?
Có hai phương pháp tạo giống bằng công nghệ tế bào:
+ Loại bỏ thành tế bào của hai tế bào sinh dưỡng (2n) khác loài tạo ra tế bào trần.
+ Cho tế bào trần của 2 loài vào trong môi trường đặc biệt để chúng dung hợp với nhau tạo ra
tế bào lai.
+ Cho tế bào lai vào môi trường nuôi cấy đặc biệt, cho chúng phát triển thành cây lai khác loài, mang đặc điểm của hai loài mà cách tạo giống(lai hữu tính) thông thường không thể tạo ra được.
- Kết quả: tạo giống mới mang đđiểm của 2 loài bố mẹ (2nA + 2nB)
- Thành tựu: cây pomato (2n cà chua + 2n khoai tây). b/ Nuôi cấy hạt phấn hoặc noãn:
- Quy trình: Nuôi hạt phấn hoặc noãn (n) ÞMô (n). Mô (n) cônxisin cây (2n) thuần chủng
- Kết quả: Tạo quần thể cây đồng hợp tử về tất cả các gen. c/ Nuôi cấy mô:
- Quy trình: lấy tế bào trứng của cừu cho trứng,loại bỏ nhânà tách nhân của cừu cho nhân và đưa vào TB trứng,cho phát triển thành phôià cấy phôi vào tử cung con cừu khác
- Kết quả: Cừu con sinh ra có kiểu hình giống hệt kiểu hình của cừu cho nhân.
- Thành tựu: Tạo cừu Dolly.
b/ Kỹ thuật cấy truyền phôi:
- Quy trình:
+ Chia cắt phôi động vật thành nhiều phôi.
+ Cấy các phôi này vào tử cung của các con vật khác nhau à sinh con.
- Kết quả: Phương pháp này tạo ra được nhiều con vật có kiểu gen giống nhau.
- Thành tựu: Cấy truyền phôi bò.
* Ý nghĩa: Nhân bản vô tính và cấy truyền phôi mở ra triển vọng nhân bản được những cá thể động vật quý hiếm dùng vào nhiều mục đích khác nhau.