CHUYÊN ĐỀ
Bài 15, 16: TIÊU HOÁ Ở ĐỘNG VẬT
&&&
I/ Khái niệm tiêu hóa:
Tiêu hóa là quá trình biến đổi các chất dinh dưỡng có trong thức ăn thành những chất đơn giản mà cơ thể hấp thụ được
II/ Có 2 hình thức tiêu hóa ở động vật:
- Tiêu hóa nội bào: là quá trình tiêu hóa diễn ra bên trong tế bào.
- Tiêu hóa ngoại bào: là quá trình tiêu hóa diễn ra bên ngoài tế bào, tại cơ quan tiêu hóa.
II/ Dựa vào cấu tạo cơ quan tiêu hóa người ta chia động vật làm 2 nhóm:
- Động vật chưa có cơ quan tiêu hóa (động vật đơn bào)
- Động vật có cơ quan tiêu hóa: gồm
+ Động vật có túi tiêu hóa (ruột khoang, giun dẹp)
+ Động vật có ống tiêu hóa (động vật có xương sống và nhiều động vật không xương sống).
1/ Tiêu hóa ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa
-Đại diện: động vật đơn bào.
- Hình thức: tiêu hóa nội bào nhờ enzim từ Lizoxom
2/ Tiêu hóa ở động vật có túi tiêu hóa
- Đại diện: ruột khoang, giun dẹp
- Gồm 2 hình thức:
+ Tiêu hóa ngoại bào: trong túi tiêu hóa nhờ enzim trên thành túi tiết ra.
+Tiêu hóa nội bào: tại các tế bào.
3/ Tiêu hóa ở động vật có ống tiêu hóa
Đại diện: động vật có xương sống và nhiều loài động vật không xương sống
Hình thức tiêu hóa: tiêu hóa ngoại bào tại ống tiêu hóa.
III/ Các hình thức biến đổi thức ăn ở động vật có ống tiêu hóa: 3 hình thức
- Biến đổi cơ học: là hình thức biến đổi thức ăn dưới tác dụng của lực cơ học như nhai, nghiền, co bóp…
- Biến đổi hóa học: là hình thức biến đổi thức ăn dưới tác dụng của các enzim và dịch tiêu hóa…
- Biến đổi sinh học: là hình thức biến đổi thức ăn do tác động của vi sinh vật.
IV/ Tiêu hóa ở thú ăn thịt và thú ăn thức vật:
1/ Tiêu hóa thức ăn ở thú ăn thịt: diễn ra tại các bộ phận sau:
a/ Tại miệng:
- Răng nanh, răng ăn thịt phát triển.
- Hình thức biến đổi thức ăn tại miệng: cơ học nhờ nhai nghiền.
b/ Tại dạ dày:
- Cấu tạo: dạ dày 1 ngăn (dạ dày đơn)
- Hình thức biến đổi thức ăn: cơ học (nhờ sự co bóp), hóa học (nhờ enzim của dịch vị).
c/ Tại ruột:
- Cấu tạo: ruôt non dài.
- Hình thức biến đổi thức ăn: hóa học nhờ enzim của dịch tụy, dịch ruột, dịch mật.
d/ Manh tràng:
-Cấu tạo: không phát triển (gọi là ruột tịt)
2/ Tiêu hóa thức ăn ở thú ăn thực vật: diễn ra tại các bộ phận sau:
a/ Tại miệng:
- Răng cửa, răng hàm phát triển.
- Hình thức biến đổi thức ăn tại miệng: cơ học.
b/ Tại dạ dày:
* Động vật không nhai lại:
+ Cấu tạo: dạ dày 1 ngăn (dạ dày đơn). VD ngựa, thỏ…
+ Hình thức biến đổi thức ăn: cơ học (nhờ sự co bóp), hóa học (nhờ enzim của dịch vị).
*Động vật nhai lại: VD trâu, bò, dê cừu.
+ Cấu tạo: dạ dày 4 ngăn (dạ cỏ, dạ tổ ong, dạ lá sách, dạ múi khế).
+ Hình thức biến đổi thức ăn: dạ cỏ (biến đổi sinh học nhờ vi sinh vật), dạ múi khế (biến đổi cơ học nhờ sự co bóp và biến đổi hóa học nhờ enzim của dịch vị).
c/ Tại ruột:
- Cấu tạo: ruột non dài.
- Hình thức biến đổi thức ăn: hóa học nhờ enzim của dịch tụy, dịch ruột, dịch mật.
d/ Manh tràng:
- Cấu tạo: phát triển mạnh ở thú ăn thực vật nhai lại.
- Hình thức biến đổi thức ăn: biến đổi sinh học nhờ vi sinh vật